Το σπίτι της μοσχομυρίζει μπριάμι και είναι «ανθισμένο». «Αυτά τα λουλούδια έχουν ιστορία» λέει, χωρίς καν να τη ρωτήσω, η αγέραστη Ξένια Καλογεροπούλου για τα γεμάτα τσιντόνιες βάζα. «Όταν με ερωτεύτηκε ο Κωστής (Σκαλιόρας) μου έφερε ένα τεράστιο μπουκέτο από τσιντόνιες».
Όταν, λίγο πριν από το τέλος, ανήμερα των γενεθλίων του, εισήχθη για να κάνει εγχείρηση καρδιάς, η σύντροφός του αγόρασε ψεύτικες τσιντόνιες, για να είναι αντοχής. Βρίσκονται ακόμη στο ένα βάζο. Στο άλλο βάζο οι τσιντόνιες είναι αληθινές.
«Φιλοξενούσα τον Κρις Κούπερ, τον οποίο προσκαλέσαμε για ένα εργαστήρι μας. Σκέφτηκα, το σπίτι είναι άδειο. Γιατί να πάει σε ξενοδοχείο. Δουλεύαμε τόσο πολύ κι αυτός κι εγώ με τις πρόβες, που δεν βλεπόμασταν. Επικοινωνούσαμε με μέιλ. Αλλά όταν βρήκε τσιντόνιες, επειδή ήξερε την ιστορία, μου έφερε μια αγκαλιά. Με συγκίνησε».
Με σερβίρει ζεστό καφέ με κουλουράκια. Κι ενώ η γάτα της δαγκώνει όποτε μπορεί το χέρι μου, η πρωταγωνίστρια μάς μιλά για τα μεγάλα σχέδια της επανεκκίνησης της «Πόρτας», με καλλιτεχνικό διευθυντή τον Θωμά Μοσχόπουλο, για τη χυδαιότητα της μάζας των παρουσιαζόμενων παιδικών παραστάσεων, που τη θλίβει, για το πιραντελικό «Ετσι είναι, αν έτσι νομίζετε», όπου πρωταγωνιστεί σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καρατζά, στην πρώτη της εμφάνιση στο Εθνικό Θέατρο, ακόμη και για ξεχασμένες ερωτικές επιστολές της.
Από την παράσταση «'Ετσι είναι, αν έτσι νομίζετε»
- Πώς είναι το σπίτι μετά το θάνατο του συντρόφου σας;
«Χτες ήταν η πρώτη μου αργία μετά την πρεμιέρα. 'Ηταν ιδιαίτερα δύσκολα. Από την άλλη μεριά, αρχίζω και συγυρίζω τα πράγματά του. Ανακάλυψα τα γράμματα που του έστελνα από την Αυστραλία, όπου ήμουν περιοδεία. Έκλεινα τα 40, αλλά θεωρούσα ότι έχω γεράσει. Είναι όμως τόσο νεανικά και χαρούμενα γράμματα. Συγκινήθηκα πολύ ξαναδιαβάζοντάς τα. Καμιά φορά αισθάνομαι ότι θέλω να του γράψω γράμμα για όσα σκέφτομαι. Λέω "θα μου κάνει καλό;" Μάλλον όχι».
- Καταφέρατε να κάνετε πρόβες στο Εθνικό με σπασμένα δύο πλευρά. Τόση αυτοπειθαρχία;
«'Εκανα πρόβες και πονούσα, όποτε έπαιρνα βαθιές αναπνοές. Οι πρόβες ήταν βέβαια δύσκολες στην αρχή, αλλά ήταν απόλυτα θεραπευτικές. Και οι παραστάσεις, επίσης».
- Η σχέση σας με τον Πιραντέλο είναι παλιά.
«Είχαμε παίξει με τον Γιάννη (σ.σ.: Φέρτη) δύο έργα του κι ένα μονόπρακτο. Το "Η ηδονή της τιμιότητας" μαζί με ένα μονόπρακτο, το "Ενας Ηλίθιος". Μετά από χρόνια κάναμε το "Ο άνθρωπος, το κτήνος και η αρετή" που, πρέπει να πω, απόλαυσα τρομερά. Ελεγε ο καημένος ο Λευτέρης (σ.σ.: Βογιατζής) ότι είχε τρελαθεί βλέποντάς με απ' τα γέλια».
- Το «'Ετσι είναι, αν έτσι νομίζετε» πραγματεύεται τη σχέση τού είναι και του φαίνεσθαι.
«'Ενα καθαρά πιραντελικό ζήτημα. Το πόσο απόλυτη μπορεί να είναι ή όχι η αλήθεια. Η παράσταση ξεκίνησε με πρόταση του διευθυντή του Εθνικού θεάτρου, Σ. Χατζάκη, να παίξω ό,τι θέλω. Το λέω στον Θωμά (σ.σ.: Μοσχόπουλο), ο οποίος πάντα ήθελε να κάνει το συγκεκριμένο έργο μαζί μου. Αλλά οι ημερομηνίες ήταν τέτοιες που δεν προλάβαινε, είχε την όπερα. Και μου προτείνει να το κάνω με άλλον. Στην αρχή στενοχωριόμουν. Αλλά αποφάσισα να γίνει, αν δεχόταν ο Δημήτρης (σ.σ.: Καρατζάς), ο οποίος ενθουσιάστηκε. Ο Δημήτρης, όπως λέει ο Θωμάς, είναι γεννημένος σκηνοθέτης. Ήξερε απ' όταν γεννήθηκε πώς σκηνοθετούν. Τον σέβομαι, το πιστεύετε;».
- Είναι η πρώτη φορά που σας σκηνοθετεί. Ηταν εύκολο;
«Ναι, γιατί ξέρει πολύ καλά τι θέλει και σε πείθει για αυτό απόλυτα. Ξέρει να βοηθήσει τους ηθοποιούς και επιμένει τρομερά στη λεπτομέρεια».
- Η ηρωίδα που ερμηνεύετε είναι δυσερμήνευτη για το θεατή.
«Είναι ένα μυστήριο. Ακόμη κι εγώ δεν ξέρω τι είναι. Και νομίζω, κανένας δεν ξέρει. Ούτε οι θεατές καταλαβαίνουν τον χαρακτήρα. Γιατί ένα από τα προβλήματα του έργου είναι αν όσα λέω είναι αληθινά ή επινοημένα. Είμαι τρελή ή όχι; Ο γαμπρός μου ισχυρίζεται τα εντελώς αντίθετα. Ποιος από τους δύο είναι τρελός; Ποιος λέει αλήθεια; Ολοι οι ήρωες έχουν μια λύσσα να μάθουν την αλήθεια. Υπάρχει κι ένα πρόσωπο, που είναι ο Πιραντέλο, που τους γειώνει, λέγοντάς τους "τι σκοτώνεστε, η αλήθεια μπορεί να είναι κι έτσι και αλλιώς". Οσο προχωρεί το έργο, τρελαίνεται το πράγμα κι οδηγείται σε μια υστερία».
- Για τον Πιραντέλο η αλήθεια δεν είναι απόλυτη. Εσείς τι πιστεύετε; Υπάρχει αντικειμενική αλήθεια;
«Η άποψη των ανθρώπων για την αλήθεια αλλάζει, όχι η ίδια η αλήθεια».
- Είναι η πρώτη φορά που παίζετε στο Εθνικό. Παράδοξο!
«Δεν μου κάνει καμία εντύπωση. Με συγκινεί, όμως, για ένα λόγο. Γιατί η πρώτη παράσταση που είδα στη ζωή μου ήταν στο Εθνικό. Το "Πολύ κακό για το τίποτα" με τον Χορν και την Αρώνη. Αξέχαστη παράσταση!».
- Παρ' όλα αυτά, είναι παράξενο που δεν είχατε παίξει μέχρι σήμερα στην πρώτη κρατική σκηνή.
«'Ενα δυο πράγματα που μου προτείναν, δεν μου αρέσαν».
- Μιλώντας για αλήθειες, όντως ο Σ. Χατζάκης σάς πρότεινε να υϊοθετήσει το Εθνικό Θέατρο τη Μικρή Πόρτα;
'Οχι, δεν μου πρότεινε αυτό. Μου πρότεινε να αναλάβω το Παιδικό Στέκι του Εθνικού. Κάτι που μου είχαν προτείνει νωρίτερα και ο Κούρκουλος και ο Χουβαρδάς και οι πάντες. Κι εγώ πάντα τους έλεγα "δεν μπορώ να δουλέψω σε μεγάλο οργανισμό. Εγώ είμαι των οικογενειακών καταστάσεων και της παρέας". Ο Διαγόρας Χρονόπουλος μού είχε πει "κάνε και τα δυο μαζί". "Δεν μπορώ, του απάντησα, γιατί θα ανταγωνίζομαι τη δουλειά τη δικιά μου ή το αντίθετο". "Ε, να μην ανταγωνίζεσαι το Εθνικό", είχε προσθέσει. Μα οφείλει να είναι ανταγωνιστικό το Εθνικό, οφείλει να είναι το καλύτερο!».
- Φέτος η «Πόρτα» ανέστειλε τη δράση της. Είναι προσωρινό;
«Πάθαμε ένα μεγάλο σοκ τελειώνοντας η περσινή χρονιά. Συνειδητοποιήσαμε ότι δεν έχουμε την οικονομική βοήθεια, που τη θεωρούσαμε για χρόνια εξασφαλισμένη. Είχαμε και έχουμε ακόμη πάρα πολλά χρέη. Και λέμε "πώς θα συνεχίσουμε έτσι;". Κάποια στιγμή ο Θωμάς πρότεινε να καλέσουμε νέους ανθρώπους να κάνουμε 12 παραγωγές. Αλλά βάλαμε κάτω χαρτί και μολύβι και δεν έβγαινε. Το ξεχάσαμε. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι από εδώ και πέρα ο Θωμάς αναλαμβάνει τη Μικρή και τη Μεγάλη Πόρτα».
- Κι εσείς;
«Εγώ δεν μπορώ να είμαι πια υπεύθυνη ούτε για τις αποφάσεις, ούτε για τις κατευθύνσεις, ούτε για τα οικονομικά. Είμαι εξαιρετικά ευτυχής να μεταφράζω, να γράφω, να παίζω θέατρο. Δεν μπορώ να έχω τη φρεσκάδα και την επινοητικότητα που έχουν οι νεότεροι άνθρωποι. Αυτή τη μετάβαση στον Θωμά έπρεπε να την είχα κάνει νωρίτερα. Ο Θωμάς θα είναι ο καλλιτεχνικός διευθυντής της "Πόρτας" από το φθινόπωρο. Εγώ έτσι κι αλλιώς έχω κάνει μια διαθήκη που αφήνω τα πάντα στην Εταιρεία "Ανοικτή Πόρτα" όπου θα είναι επικεφαλής ο Θωμάς. Κι αν βαρεθεί, θα μπορεί να παραδώσει σε άλλον τη σκυτάλη. Υπάρχει μια παρέα από στενούς αξιόλογους συνεργάτες. Το συγκινητικό είναι ότι πάρα πολλοί σκηνοθέτες κι ηθοποιοί θέλουν να βοηθήσουν. Δεν θα είμαστε επιχειρηματίες. Εγώ θα είμαι φυσικά κοντά. Θα λέω και παραμύθια. Εχουμε σκοπό να μεγαλώσουμε τη σκηνή πολύ, οπότε θα έχουμε μεγάλη επιφάνεια για να μαζεύονται τα παιδιά γύρω μου».
- Πόσες παραγωγές θα κάνετε;
«Γύρω στις έξι, για βρέφη, για παιδιά, για ενήλικες. Μπορεί κι ο Κορνήλιος Σελαμσής να κάνει μουσικές παραστάσεις. Θα είναι ένα θέατρο που θα δουλεύει από το πρωί ώς το βράδυ».
- Με τι «καύσιμο»;
«Είναι πολύ μεγάλη περιπέτεια και τολμηρή, διότι "καύσιμο" όντως δεν υπάρχει. Αλλά κι όταν ξεκίνησα με τον Γιάννη (Φέρτη) είχαμε καύσιμο; Οι άνθρωποι έχουν όρεξη να δουλέψουν κι ό,τι πάρουν. Εμείς πάντοτε δίναμε πολύ καλούς μισθούς. Φεύγανε από την "Πόρτα" και πηγαίναν στον Λεμπέση. Και λέγανε, ακούγοντας την αμοιβή τους, "μα, η Ξένια μας δίνει τόσα". Κι αυτός τους απαντούσε: "Αλλά η Ξένια δεν είναι επιχειρηματίας, είναι ερασιτέχνης»". Κι από μια μεριά είχε δίκιο. Ηθελα να περνάνε καλά οι άνθρωποι που δούλευαν μαζί μας. Δεν δίναμε το βασικό σε κανέναν ηθοποιό, ούτε σε πρωτοεμφανιζόμενο. Γενικά, υπήρχε μια τάση γενναιοδωρίας σε όλα τα πράγματα».
- Τα «καύσιμα» τώρα πού θα τα βρείτε;
«Υπάρχουν 2-3 άνθρωποι που έχουν δηλώσει ότι ενδιαφέρονται να σταθούν δίπλα μας. Μπορεί να βρεθούν κι άλλοι. Εφόσον δεν υπάρχει πια κρατική βοήθεια πρέπει να την αναζητήσουμε αλλού».
-Χάρη στη δική σας παρέμβαση στον πρωθυπουργό, Αντώνη Σαμαρά, το θέμα των οφειλόμενων επιχορηγήσεων του 2010-2011 είχε ξεσκαλώσει. Το ζήτημα έκτοτε περιπλέχθηκε και εντέλει ξαναβάλτωσε.
«Ο πρωθυπουργός σήκωσε μπροστά μου το τηλέφωνο και είπε "να δοθεί η επιχορήγηση". Με φώναξε ο Τζαβάρας και μου είπε "θα πάρετε το μισό. Και πολύ σας πέφτει". Κάποια στιγμή μάθαμε ότι θα δοθεί το μισό του μισού. 'Αλλοι το πήρανε, άλλοι όχι. Δεν επιχείρησα να συναντήσω τον Παναγιωτόπουλο. Δεν αισθάνομαι ότι υπάρχει περίπτωση να ενδιαφερθεί. Και τον Τζαβάρα που συνάντησα, διαπίστωσα ότι δεν υπήρχε πεδίο συνεννόησης. Εδώ ενθάρρυνε τους ανθρώπους του κινηματογράφου να κάνουν ταινίες σαν τα τούρκικα σίριαλ! Οι άνθρωποι είναι εντελώς άσχετοι με το αντικείμενο. Δεν έχει νόημα πια να συζητάμε γι' αυτά τα θέματα. Δεν νομίζω ότι θα ξαναϋπάρξει σε αυτό τον τόπο, όσο ζούμε εμείς, κρατική επιχορήγηση. Χτες άκουγα ότι ένας θίασος, που έκανε μια ΜΚΟ, πήρε 250 χιλιάδες. Συμβαίνουν περίεργα πράγματα. Γι' αυτό αποφασίσανε κάποιοι άνθρωποι που πιστεύουν στη δουλειά μας να μας βοηθήσουν. Γιατί το είδος της δουλειάς μας στη "Μικρή Πόρτα", όσο προχωρούσαν τα χρόνια, αποκακρυνόταν απόλυτα από επιλογές εμπορικές. Θέλαμε να κάνουμε αυτό που πιστεύαμε και κάποια με σίγουρη χασούρα. Κάναμε τρελά πράγματα, που ήταν και τα πιο ωραία -όπως το να παίζουμε σε νησιά με ελάχιστους κατοίκους. Αλλά χωρίς επιχορήγηση είναι πολύ δύσκολο να τα κάνεις, Η επιχορήγηση σου δίνει το δικαίωμα της αποτυχίας. Να δοκιμάζεις, να ψάχνεις. Αν και ο μεγάλος εχθρός δεν είναι η Πολιτεία, που στέκεται απέναντί μας αντί να είναι σύμμαχός μας. Ο μεγάλος εχθρός είναι το θέατρο για παιδιά, όπως έχει γίνει μόδα. Αναφέρομαι στις πολύ παρδαλές στην όψη φασαριόζικες παραστάσεις, που αντιγράφουν την τηλεόραση. Σου λένε "πλούσιες παραστάσεις", αλλά είναι παραστάσεις κούφιες. Δεν περιέχουν τίποτα και δεν δίνουν τίποτα στο παιδί. Μόνο οι φωτογραφίες τους που βλέπω με κάνουν και μελαγχολώ».
- Υπάρχει η εντύπωση ότι έχει στηθεί φάμπρικα αρπαχτής με το παιδικό θεάτρο.Θα έπρεπε να υπάρχει ένας στοιχειώδης έλεγχος εφόσον απευθύνεται σε ευαίσθητες ηλικίες;
«Ποιος θα τον βάλει τον έλεγχο; Και τι είδους έλεγχος θα είναι αυτός; Κάποτε είχαμε την επιτροπή για τα σχολεία. Θυμάμαι, εμάς μας απαγορεύσαν το "Δρακούδι", ένα έργο-διεθνής επιτυχία, που θεωρείται από τα καλύτερα στο είδος!».
-Πολιτικά, αισιοδοξείτε εν όψει των προσεχών εκλογών, πως κάτι μπορεί να αλλάξει προς το καλύτερο;
«'Οχι. Τα έχω χαμένα κι εγώ. Δεν καταλαβαίνω και πολλά πράγματα. Αυτό που όμως καταλαβαίνω είναι ότι έπρεπε να έρθουν οι ξένοι για να αποκαλυφθεί πόσο κλέφτες είμαστε και πόσα δισ. έχουνε φάει από εδώ κι από εκεί. Και δεν είμαι καθόλου σίγουρη ότι θα διορθωθεί αυτό ποτέ. Αποκαρδιώνεσαι! Και δεν μιλάω και για τη Χρυσή Αυγή. Δεν ξέρω τι σημαίνει "θα μπούμε στις αγορές", αλλά ξέρω ότι ο κόσμος είναι σε άθλια κατάσταση. Κι εγώ το ίδιο, άφραγκη. Δεν μπορώ να καταλάβω πώς φτάσαμε εδώ. Ούτε πώς θα βγούμε από αυτό το τέλμα - και αν θα βγούμε».
- Η προοπτική του ΣΥΡΙΖΑ πώς σας φαίνεται;
«Δεν έχω καταλάβει τι σημαίνει ΣΥΡΙΖΑ, πέρα από μια πνοή νεανικότητας που δίνει ο Τσίπρας. Μου φαίνεται πάρα πολύ μπερδεμένη η πρότασή του. Δεν την έχω καταλάβει. Είναι πολύ αισιόδοξη. Τόσο αισιόδοξη που να μην μπορεί να σου εμπνεύσει εμπιστοσύνη».
www.enet.gr/Ιωάννα Κλεφτόγιαννη
