Ο Θοδωρής Αμπαζής έκανε τομή στο ΔΗΠΕΘΕ της Πάτρας, μετατοπίζοντας το βάρος από τις παραστάσεις στη δημιουργία υποδομών. Θέσπισε δραματική σχολή και Εργαστήριο Μουσικού Θεάτρου για λυρικούς τραγουδιστές, ανοίγοντας τις δράσεις του, με εργαστήρια και στην πατρινή κοινωνία
«Στην Πάτρα εκπαιδεύεται ένας στρατός καλλιτεχνών», λέει ο Θοδωρής Αμπαζής, καλλιτεχνικός διευθυντής του Δημοτικού Περιφερειακού Θεάτρου Πάτρας, που αποδεικνύει ότι ακόμα και σε θεσμικό ρόλο παραμένει καλλιτέχνης, επινοητικός και κατορθώνει να ισορροπεί στο τεντωμένο σκοινί της ανταγωνιστικότητας, χωρίς να διαπραγματεύεται την αυταξία του πολιτισμού. «Ο πολιτισμός είναι αγαθό», επιμένει.
«Δεν εμπορευόμαστε ένα προϊόν με καταναλωτική αξία, έχουμε την ευθύνη να δημιουργήσουμε υποδομές», λέει ο Θ. ΑμπαζήςΠίσω από την πλάτη του, όσο μας μιλάει, έχει τη γιγαντοαφίσα των περσινών «Τρωάδων» που το Δημοτικό Θέατρο παρουσίασε στην Επίδαυρο. Μπροστά του βρίσκεται η θάλασσα. Την έδρα του ΔΗΠΕΘΕ τη μετέφερε σε μια αποθήκη στο Μπάρι που σφύζει από ζωή. Είναι η βάση και της δραματικής σχολής που εγκαινίασε ερχόμενος στο Δημοτικό Θέατρο.
Τις καρέκλες και τα τραπέζια τα βρήκε από κατασχέσεις της Αστυνομίας. Τον εξοπλισμό της σκηνής της σχολής τον άντλησε από τα ακίνητα της Πάτρας-Πολιτιστικής Πρωτεύουσας, που λεηλατήθηκαν από αγνώστους. Στον ίδιο, ανοικτό, χωρίς τοίχους χώρο, της πρώην αποθήκης, συνυπάρχουν διοικητικοί υπάλληλοι, τεχνικοί, καθηγητές, και μαθητές. «Η σχολή είναι υπερπλήρης χωρίς ούτε μια μέρα διαφήμιση», προσθέτει. Έχει καθηγητές-δυνατά ονόματα: τον Δημήτρη Ημελλο, τον Τσεζάρις Γκραουζίνις, τον Σίμο Κακάλα, τον ίδιο τον Αμπαζή και τη διευθύντριά της, Ελένη Μποζά. Και αναμένεται να «στρατολογήσει» τη Ρούλα Πατεράκη και τον Στάθη Λιβαθινό. Δεν είναι να απορείς που οι μαθητές του, εκτός από την Πάτρα, προέρχονται από την Ιθάκη, τη Ναύπακτο, το Αίγιο αλλά και την Αθήνα. Η δραματική σχολή δεν είναι όμως ανταγωνιστική μόνο εξαιτίας των καθηγητών της, στους οποίους διακρίνεις κάτι σπάνιο για μια θεατρική σχολή, την αισθητική και υφολογική συνοχή. Ανταγωνιστική την κάνουν και τα φτηνά δίδακτρα: μόλις 160 ευρώ το μήνα.
Η τομή που έκανε ο Αμπαζής αναλαμβάνοντας το ισχυρότερο ΔΗΠΕΘΕ της χώρας -η θητεία του λήγει σε ενάμιση χρόνο- είναι ότι μετατόπισε το βάρος από τις παραστάσεις -που φέτος ανέρχονται στις 10- στη δημιουργία υποδομών. Κάτι που είχε ξεκινήσει από τη θητεία του στο ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας. «Εμείς δεν είμαστε θέατρο, με την έννοια μιας επιχείρησης που κάνει μόνο θεατρικές παραστάσεις», διευκρινίζει. «Είμαστε ένας οργανισμός που υπάρχει για να κάνει μια επέμβαση στην πόλη και την κοινωνία, ώστε να δημιουργήσει υποδομές και προϋποθέσεις μακροπρόθεσμα για τη θεατρική κουλτούρα της πόλης. Δεν εμπορευόμαστε ένα προϊόν το οποίο έχει μια καταναλωτική αξία. Αλλιώς, δεν θα μας επιχορηγούσε ούτε ο δήμος ούτε το υπουργείο Πολιτισμού. Η δουλειά μας είναι κυρίως εκπαιδευτική, με την ευρεία έννοια. Τουλάχιστον να γίνει κάτι που δεν έγινε ποτέ. Κουβαλάμε τη μεγάλη ευθύνη για το τι θα ζήσουν τα παιδιά μας και τα παιδιά των παιδιών μας».
Η αποθήκη στο Μπάρι, που πλέον σφύζει από ζωή: είναι η βάση και του ΔΗΠΕΘΕ και της δραματικής σχολής. Επειδή η Πάτρα έχει Πανεπιστήμιο, με Τμήμα Θεατρικών Σπουδών, και ΔΗΠΕΘΕ, βρίσκεται κοντά στην Αθήνα και με πρόσβαση και στην Ευρώπη, θεωρεί ότι είναι ο ιδανικός τόπος για να επενδύσεις σε μια δραματική σχολή: 'Οχι μόνο γιατί έτσι συμπληρώνεται το τρίγωνο πανεπιστήμιο, θέατρο, σχολή. Αλλά γιατί αλλάζει όλο το πεδίο της ευρύτερης περιοχής μακροπρόθεσμα σε σχέση με το θέατρο». Η φοίτηση στη δραματική του ΔΗΠΕΘΕ είναι 4ετής. «Σε δύο έτη από σήμερα θα έχουμε 100 μαθητές. Ένα μικρό στρατό. Αυτό σημαίνει ότι σε 5-6 χρόνια αυτά τα παιδιά θα δημιουργούν θεατρικές ομάδες στην πόλη, θα επεμβαίνουν στο ερασιτεχνικό της θέατρο, αλλάζοντας το πολιτιστικό τοπίο της. Σκεφτείτε, πίσω από κάθε σπουδαστή κρύβεται μια οικογένεια, 10 φίλοι. Δείτε το αυτό πολλαπλασιαστικά σε μια πόλη».
Η σχολή συνδέεται με το θέατρο και το έργο που παράγει; «Απόλυτα. Στο προπαρασκευαστικό έτος τα παιδιά όχι μόνο παρακολουθούν τη διαδικασία των προβών και τη διαδικασία παραγωγής των παραστάσεων. Εχουν τη δυνατότητα να εκπαιδευτούν στα φώτα θεάτρου, στις κονσόλες. Εκπαιδεύονται σε κανονικές και όχι εικονικές συνθήκες θεάτρου».
Θα απορροφηθούν σε παραστάσεις; «Οι καλύτεροι που θα μείνουν εδώ θα δημιουργήσουν το νέο πυρήνα καλλιτεχνών του ΔΗΠΕΘΕ». Ηδη μια πρώτη εσωτερική «απορρόφηση» έγινε στην παράσταση του «Ζορζ Νταντέν» του Μολιέρου, που ο Αμπαζής σκηνοθέτησε γράφοντας και τις μουσικές. Προήλθε από το έτερο «παιδάκι» του ΔΗΠΕΘΕ: το Εργαστήρι Μουσικού Θεάτρου για λυρικούς τραγουδιστές, που δημιούργησε με μηδενικό προϋπολογισμό. Η πρωταγωνίστρια του έργου του Μολιέρου, Μαρία Κατριβέση, όταν τραγουδούσε στην πρώτη σκηνή της λαγαρής, εμπνευσμένης παράστασης -από τους καλύτερους Μολιέρους που είχαμε στη χώρας μας- νόμιζες ότι είναι playback!
Μην ξεχνάμε ότι ο Αμπαζής ήρθε στην Ελλάδα έπειτα από σημαντική καριέρα στο ευρωπαϊκό μουσικό θέατρο. Δεν είναι λοιπόν να απορείς που προσκάλεσε τον Χαράλαμπο Γωγιό και τον Αλ. Ευκλείδη («Οπερες των Ζητιάνων») για να δημιουργηθεί ένας πυρήνας λυρικών τραγουδιστών, που θα οπλίζονται μέσα από μαθήματα υποκριτικής, κίνησης, προφοράς ξένων γλωσσών (για την όπερα) και θεωρίας. «Δημιουργείται, δηλαδή, μια ισχυρή βάση που θα επιτρέπει να παράγουμε και παραστάσεις μουσικού θεάτρου. Διαθέτουμε και ένα θέατρο που μας το επιτρέπει».
«Online» του Γ. Ρούφα (παίζεται στο θέατρο «Απόλλων»)
Ανατρέχοντας στη μουσική ιστορία του θεάτρου «Απόλλων», ο Θοδωρής Αμπαζής φιλοδοξεί να την αναβιώσει ανεβάζοντας οπερέτες (κάτι που θα συμβεί τον Μάιο) και σε βάθος χρόνου και σύγχρονα μουσικά έργα.
Τεράστια απήχηση έχουν πάντως τόσο τα εργαστήρια για παιδιά προσχολικής ηλικίας, που λόγω προσέλευσης (130 ανήλικα) το ΔΗΠΕΘΕ νοίκιασε χώρο, όσο και το πρόγραμμα «Θέατρο των Πολιτών», που ξεπέρασε τα 450 άτομα.
Το εργαστήρι Μουσικού Θεάτρου υφίσταται χάρη σε ένα αυτοχρηματοδοτούμενο μοντέλο, αποκαλύπτει ο Θ. Αμπαζής: «Τα παιδιά ανά τακτά χρονικά διαστήματα προσφέρουν τη φωνή τους, μέσω ρεσιτάλ. Οι εισπράξεις τους συντηρούν το εργαστήρι τους».
Πάνω-κάτω, και η Δραματική βγαίνει με τα ελάχιστα, χάρη στην αξιοποίηση της υπάρχουσας υποδομής (κτήριο, διοικητικό και τεχνικό προσωπικό). Επιπλέον οι εισπράξεις από τα εκπαιδευτικά προγράμματα «υπερκαλύπτουν το κόστος και χρηματοδοτούν τις απαραίτητες αγορές υλικοτεχνικής υποδομής για τον εκπαιδευτικό μας χώρο». Με τα κέρδη από τα σεμινάρια και τα εργαστήρια και ανακυκλώνοντας υλικά από παλαιότερες παραστάσεις δημιουργήθηκε μια νέα σκηνή χωρητικότητας 110 ατόμων. Σ' αυτή παρουσιαζόταν μέχρι πρόσφατα μια παράσταση που μας είχε συγκινήσει πριν από μια δεκαετία στο γκαράζ του Εθνικού Θεάτρου, όταν ακόμα υπήρχε η Πειραματική του Σκηνή: το «Με αφορμή το Χιόνι» της Ελένης Μποζά. Ενα βασισμένο στον Ντοστογέφκι σκηνικό ποίημα, με τους εξαίρετους και ωριμότερους σήμερα Νίκο Γιαλελή και Σοφιάννα Θεοφάνους.
Τη σεζόν 2013-2014 το ΔΗΠΕΘΕ παρουσιάζει 8 δικές του παραγωγές και 2 συμπαραγωγές. Με τι λεφτά; Οι θεατρικές παραγωγές δεν μπορούν να αυτοχρηματοδοτούνται, όπως τα εργαστήρια. «Το 30% του προϋπολογισμού μας καλύπτεται από ευρωπαϊκά προγράμματα και 46.000 ευρώ δίνει το υπουργείο, ποσόν που δεν καλύπτει ούτε τα λειτουργικά έξοδα ενός μήνα. "Βγαίνουμε" με τη στήριξη Δήμου Πατρέων». Η χρηματοδότησή του ανέρχεται στα 650.000 ευρώ το 2014.
Η μοναδική «εμπλοκή» σχετίζεται με την απορρόφηση των ΕΣΠΑ, επειδή «η ελληνική γραφειοκρατία, λόγω και των ελέγχων της τρόικας, έχει γίνει χειρότερη από ό,τι ήταν πριν από μια δεκαετία. Πρέπει να έχεις ένα μηχανισμό να υλοποιεί τα συμφωνηθέντα σε μικρό χρονικό διάστημα». Πράγμα συχνά ανέφικτο, όταν τα ευρωπαϊκά λεφτά απορροφώνται τον Μάιο και πρέπει το πρόγραμμα να έχει υλοποιηθεί μέσα στον Ιούνιο -συνέβη στο ΔΗΠΕΘΕ πέρσι.
Είναι ένας από τους λόγους που ο Θ. Αμπαζής επεξεργάζεται σοβαρά τη θεσμική μετάβαση του ΔΗΠΕΘΕ Πατρών, ώστε να αποδεσμευθεί οριστικά από το υπουργείο Πολιτισμού: «Ούτως ή άλλως, είναι σαν να λένε "αν θέλετε τα ΔΗΠΕΘΕ , κρατήστε τα μόνοι σας", με τα 46 χιλιάρικα που δίνουν και μάλιστα σε οριζόντια κατανομή -το ίδιο ποσόν λαμβάνουν οι πάντες, ό,τι κι αν παράγουν».
«Ζορζ Νταντέν» του Μολιέρου, μια παράσταση-πρόταση
Πρέπει -τονίζει- το κράτος να δει τι θα συμβεί με το «μοναδικό "εργαλείο" που του έχει απομείνει για την άσκηση πολιτιστικής πολιτικής στη χώρα. Κύριοι, έχουμε αυτό το εργαλείο, αυτό το όπλο, θα επενδύσετε σ' αυτό; Διαφορετικά, αφήστε το ελεύθερο, να μετατραπεί σε εταιρεία, η οποία θα είναι αυτόνομη κι ανώνυμη, με μετόχους το δήμο και την περιφέρεια».
Αν φτιαχτεί σωστά το νέο πλαίσιο, μπορεί, θεωρεί ο Θ. Αμπαζής, για 3-4 χρόνια να μην έχει καν ανάγκη χρηματοδοτήσεων. «Είναι πιο ρεαλιστικό να απομείνουν τελικά 6-7 Εθνικά Κέντρα Θεάτρου, στο γαλλικό πρότυπο, στα οποία θα γίνεται όμως αυστηρός έλεγχος -κάτι που δεν έγινε ποτέ στα Δημοτικά Θέατρα».
Παραστάσεις 2014
Ο «Φιλοκτήτης» του Σοφοκλή είναι η φετινή επιδαυρική παράσταση του Δημοτικού Θεάτρου (18 και 19 Ιουλίου ). Για πρώτη φορά θα συνυπάρξουν επί σκηνής ο Μιχαήλ Μαρμαρινός και ο Αιμίλιος Χειλάκης. Η σκηνοθεσία του Κώστα Φιλίππογλου (σε συμπαραγωγή με την εταιρεία αρτivities).
Η επόμενη μεγάλη παραγωγή, μετά τον «Ζορζ Νταντέν», στο θεάτρο «Απόλλων», τη «ναυαρχίδα» του ΔΗΠΕΘΕ, θα είναι η οπερέτα «Σατανερί», η σχεδόν άγνωστη παρωδία του «Φάουστ» από τον Θεόφραστο Σακελλαρίδη. Η «Σατανερί» θα ταξιδέψει στα Επτάνησα και το φθινόπωρο θα καταλήξει στην Αθήνα.
Στο μεσοδιάστημα, και έως τις 24 του μήνα, στον «Απόλλωνα» παρουσιάζεται ένα μεικτό θεάμα, το «online/Patranormal activity» του Γ. Ρούφα. Βασίζεται σε αληθινές συνεντεύξεις χρηστών του Διαδικτύου. Μια φρέσκια, νευρώδης δουλειά που ξεγυμνώνει χωρίς εξωραϊσμούς την απελπισία και τη μοναξιά που συνωστίζεται στο Διαδίκτυο.
Το καλοκαίρι, ένα καΐκι θα δέσει στο λιμάνι της Πάτρας για μια παράσταση βασισμένη στα «Λόγια της Πλώρης» του Καρκαβίτσα, συνοδεία παραδοσιακών μουσικών οργάνων.
Οι δράσεις στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος «Creative Europe», αλλά και το δίκτυο συνεργασίας με θεάτρα Απουλίας, που εγκαινιάστηκε πέρσι, θα έχουν συνέχεια (δεν είναι ακόμα κάτι ανακοινώσιμο).
www.enet/Ιωάννα Κλεφτόγιαννη
