Με τεράστια πείρα και περγαμηνές, με καταξίωση στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, ο βαρύτονος Σπύρος Σακκάς, εκτός από μεγάλος ερμηνευτής, είναι αδιάκοπος ερευνητής της φωνής. Θεωρεί ότι πρόκειται για το πρώτο και σπουδαιότερο μουσικό όργανο.
Έτσι, πρότεινε στον Γιάννη Βούρο, κι εκείνος το υιοθέτησε αμέσως, τη δημιουργία του τριετούς ερευνητικού προγράμματος «Η φωνή του ηθοποιού στο ποιητικό θέατρο», το οποίο ξεκίνησε στις αρχές της σεζόν στη Δραματική Σχολή του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος. Κεντρικός άξονάς του είναι η φωνή του ηθοποιού, στην οποία στηρίζεται η λειτουργία του θεάτρου και ιδιαίτερα ο λόγος της αρχαίας ελληνικής ποίησης και τραγωδίας, αλλά και των μεγάλων κλασικών του παγκόσμιου θεάτρου.
Ο βαρύτονος Σπύρος Σακκάς, εκτός από μεγάλος ερμηνευτής, είναι αδιάκοπος ερευνητής της φωνής
«Κάναμε οντισιόν, επιλέξαμε 15 παιδιά και ξεκινήσαμε», μας λέει. «Θα μπορούσαμε να πούμε ότι το πρόγραμμα αυτό είναι η απόρροια της έρευνας που κάνω επί 42 χρόνια για τη φωνή. Και εννοώ τη φωνή ως όργανο, γιατί είναι θλιβερά παγιδευμένο σε κοινωνικές και εσωτερικές καταστάσεις. Στους παλιούς ανθρώπους συναντούσαμε έναν στους δέκα να τραγουδάει υπέροχα. Σήμερα δεν βρίσκουμε ούτε έναν στους χίλιους. Γιατί οι άνθρωποι δεν τραγουδούν σήμερα; Αν αναλύσουμε τον κοινωνικό τρόπο ζωής, πόσο πιεσμένα είναι τα πράγματα, χωρίς χρόνο να σκεφτείς έστω και ένα λεπτό, συν την οικονομική πίεση που υφίσταται ο σύγχρονος άνθρωπος, καταλαβαίνουμε γιατί δεν αντιλαμβάνεται τη φωνή ως σωματικό όργανο. Ο ρόλος της είναι να ελέγχει ισορροπίες. Το ακουστικό κέντρο είναι ο εγκέφαλος, το αυτί και η φωνή. Το ζητούμενο είναι πρώτα να ελευθερωθείς. Να μπορέσουμε να φύγουμε από τις άμυνες και να βγάλουμε αυτό που υπάρχει μέσα μας. Και παράλληλα, να γίνουμε λίγο ελληνόφωνοι. Εκεί θα μπορέσουμε να προσεγγίσουμε και την εκφορά της γλώσσας. Γιατί πιστεύω ότι η γλώσσα έχει μέσα της μνήμες».
• Ποιος ακριβώς είναι ο στόχος του προγράμματος;
«Θέλω να ελευθερώσω το σώμα. Είναι καταπονημένο και το δικό μου και των παιδιών μας. Από την άλλη, τελειώνουν σχολές και μαθαίνουν ελάχιστα. Οι δάσκαλοι μιλούν για ελευθερία. Την ουτοπική ελευθερία να ονειρεύεσαι και να σχεδιάζεις χώρους για την υποκριτική. Και έως εδώ το καταλαβαίνω για το σύγχρονο θέατρο. Αλλά πώς θα πας στον Άμλετ; Στον Γκολντόνι; Πώς θα φτάσεις στον Σοφοκλή και τον Αισχύλο; Είναι σχεδόν αδύνατο. Είμαστε μια κοινωνία που μιλάμε την ίδια γλώσσα εδώ και χιλιάδες χρόνια. Ο Ξενάκης έλεγε ότι η ελληνική γλώσσα είναι διαρκής στον χρόνο και μεταμορφώνεται. Δεν χωρίζεται σε παλιά και καινούργια. “Τι είναι αυτό που λες παρτιτούρα, Σπύρο; Παρασημαντική ονομάζεται”, μου έλεγε. “Όχι στούντιο, αλλά εργαστήριο. Όχι πόρτα, αλλά θύρα”. Σήμερα ο ηθοποιός υφίσταται πανωλεθρία με τη γλώσσα. Στα μαθήματά του ο Ροντήρης προσπαθούσε να δώσει τη μουσική διάσταση στη φωνή του ηθοποιού. Παρακολουθήστε την Κατίνα Παξινού, τον Κωτσόπουλο, τον Μινωτή πώς δουλεύουν τη φωνή. Όταν έβαλα στα παιδιά να τους ακούσουν σε αποσπάσματα για να αντιληφθούν την ακουστική δυνατότητα, μου είπαν: “Μην το κλείνετε, σας παρακαλούμε”. Σχεδόν έβαλαν τα κλάματα. Γιατί είναι άλλου μεγέθους».
• Τι επιθυμείτε για τους ηθοποιούς που συμμετέχουν στο εργαστήριο;
«Να βγουν ηθοποιοί που τη μια μέρα να τραγουδάνε Τόσκα και την επόμενη να παίζουν Λυσιστράτη. Όχι να βραχνιάζουν και να ταλαιπωρούν το σώμα τους. Πώς θα καταλάβεις τη μύηση αν δεν είσαι απόλυτα χαλαρός και δοσμένος; Να φωνάζεις είναι απαγορευτικό».
Στο ερευνητικό πρόγραμμα της Δραματικής Σχολής του ΚΘΒΕ συμμετέχουν 15 ηθοποιοί και 4 καθηγητές. «Είναι η πρώτη φορά που προτείνω κάτι τόσο “επικίνδυνο” και πρωτοποριακό και το καταλαβαίνουν. Βγάζω το καπέλο στον Γιάννη Βούρο, τον Γιάννη Ρήγα και στο διοικητικό συμβούλιο του ΚΘΒΕ. Αν ευοδωθεί, μπορεί να γίνει ακόμα και σχολή και να έρθουν καθηγητές από το εξωτερικό. Ελπίζω να βοηθήσει και η πολιτεία. Είμαστε σε επαφή με την υφυπουργό Πολιτισμού, την Άντζελα Γκερέκου, που κάνει καλή δουλειά γενικότερα. Είναι αγαπητό πρόσωπο, και επειδή προέρχεται από το θέατρο το αγαπάει και θέλει να βοηθήσει».
Με δράση στην Αμερική και συνεργασίες σε πανεπιστήμια και φωνητικά κέντρα της Ευρώπης, ιδρυτής του Κέντρου Φωνητικών Τεχνών, ο Σπύρος Σακκάς είναι ακούραστος.
• Τι σας συγκινεί περισσότερο στην τέχνη;
«Όλα με τρελαίνουν. Ενστικτωδώς. Τραγουδούσα από μικρός. Μεγάλωσα με το θέατρο, κοντά σε ηθοποιούς. Τότε ήταν αυθόρμητοι. Τη δεκαετία του 1950 έπαιζαν, αυτοσχεδίαζαν και το θέατρο γινόταν κάθε μέρα διαφορετικό γεγονός. Ο λαός πήγαινε και δύο φορές την εβδομάδα, παρ’ ότι δεν είχε χρήματα. Αυτό το κομμάτι της ενέργειας και της εξέλιξης έχει απαγορευτεί σήμερα. Τραγούδησα με τον Κάρολο Κουν στους “Όρνιθες”. Ήμουν φίλος του Γκάτσου, του Μάνου, του Ελύτη, του Ξενάκη. Θα έπρεπε να ήμουν πολύ βλάκας για να μην καταλάβω τι συμβαίνει».
• Τι θυμάστε, κυρίως, από τη θητεία σας δίπλα στον Ξενάκη;
«Ο Ξενάκης ήταν ολόκληρος χωμένος μέσα στον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό. Ήταν συγκινητικό. Απομονωμένος στο εργαστήριο έγραφε όλα τα έργα του με τίτλους αρχαιοελληνικούς. Η πρώτη συνεργασία μαζί του έγινε το 1976. Από εκεί τον κατάλαβα και τον αγάπησα. Με οδήγησε σε δημιουργικά μονοπάτια. Ο Γιάννης αναζητούσε, με στοιχείο την πολυ-επιστημονικότητα και την ελληνικότητά του, την εστία του ανθρώπου σήμερα, παίρνοντας αμπάριζα από τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό».
• Και από τον Χατζιδάκι;
«Ο Χατζιδάκις δεν έκανε ποτέ πράγματα για τον λαό· ήταν λαϊκός ο ίδιος. Τώρα προσπαθούν να γίνουν λαϊκοί για να αγαπηθούν από τον λαό. Ο Μάνος με πήρε “ύπουλα”. Μου μιλούσε για τον λαϊκό πολιτισμό κι εγώ δεν καταλάβαινα. Νόμιζα ότι μιλούσε για οποιοδήποτε λαϊκό τραγουδιστή. Εκείνος εννοούσε τη βαθύτερη πηγή του λαού. Γιατί όλος ο πολιτισμός είναι δομημένος στην πηγή του λαού. Οι γιαγιάδες μιλούσαν για τον τόπο, αυτό το αρχιπέλαγος του μεγάλου πολιτισμού με το ίδιο χώμα, με την ίδια λειτουργία του ήλιου, της θάλασσας. Αν πάρεις τα ποδαράκια σου και πας μέχρι τον Φλοίσβο, θα σου φύγουν όλα. Αυτό σημαίνει ελευθερία του ανθρώπου, ότι μπορεί να απαλλαγεί από αυτά που τον βαραίνουν... έντεχνα».
www.efsyn.gr/Βασιλική Τζεβελέκου
